Ötüken, Hun, Göktürk ve Uygur devletlerinin başkenti durumundadır. Her ne kadar fiziki sınırları çizilmese hatta Ötüken ismi hem soyut hem somut anlamıyla tasavvur edilse de Ötüken olarak anılan bölgenin neresi olduğuna dair elimizde belirli tasfirler bulunuyor.

Türk yazıtlarında Ötüken ile ilgili geçen ifadelerde rastladığımız üzere;
- Atalarım 80 yıl tahtta kalmışlar. Ötüken yurdu, Ögres yurdu imiş. Bu ikisinin arasında, Orhun Irmağında hüküm sürmüşler. (Taryat, Doğu/3-5)
- Ötüken ve Ögres yurdu arasında hüküm sürmüş. Suyu Selenge imiş. (Şine Usu, Kuzey/2)

Anlaşılacağı üzere Ötüken coğrafya isminden çok bir makam adıdır ve kimi dönemlerde bulunduğu yer değişiklik göstermiştir. Yazıtlarda geçtiği üzere Orhun Irmağı ile Selenge Irmağı Ötüken olarak anılmıştır ancak bu iki alan birbirlerinden yüzlerce kilometre uzaktadır. Ayrıca Ötüken Dağı’nın da bulunduğu yeri bilmekteyiz; bu dağ en yakınındaki Orhun Irmağından yüzlerce kilometre güney-batıdadır.

Ötüken isminin anlamını inceleycek olursak; “Buyruk Verilen Makam” şeklinde bir anlamla karşılaşırız. Divanü Lugat-it Türk’te ÖT kelime kökü Ötüş, yani güzel/zarif/hikmetli söz olarak türetildiğini görebiliriz. Örneklendirecek olursak; Ötük: hakana sunulan dilek, Ötükçi: Hakanın şefaatçisi (Veziri), Ötüklük: Hakandan dileği olan kimse olarak tercüme edilmiştir. Buradan anlaşılıyor ki; Ötüken hakanın makamı, emir ve buyruklarının ilan edildiği, hükümlerin verildiği makam anlamına geliyor olmalıdır.

__________________